Czerniak na dłoniach i podeszwach stóp - czerniak akralny

Czerniak w okolicach akralnych rozwija się stosunkowo rzadko, ale z uwagi na małą świadomość społeczną jego rozpoznanie w tej lokalizacji jest zwykle opóźnione, co wpływa na pogorszenie rokowania. Obraz zmian na dłoniach i podeszwach różni się znacznie od zmian w innych lokalizacjach z powodu występowania na skórze o grubej warstwie rogowej naskórka, nieowłosionej, nieustannie narażonej na czynniki mechaniczne.

Ocena zmian w tych lokalizacjach jest w zasadzie niemożliwa gołym okiem dlatego tak ważne jest wykonanie badania dermatoskopowego zmian, które zauważymy na dłoni czy stopie.

Jakie zmiany powinny być skonsultowane z lekarzem w trakcie badania wideodermatoskopowego?

Poniżej prezentujemy zdjęcia znamion, które powinny zostać poddane badaniu dermatoskopowemu.

Czerniak akralny Czerniak akralny na dłoni

Czerniak akralny pod stopą

Czerniak akralny pod stopą

Czy znamię na stopie to czerniak?

W lokalizacji akralnej najczęściej różnicujemy z krwotokiem śródnaskórkowym lub obecnością barwnika zewnątrzpochodnego. Ostro odgraniczony wykwit o czerwonym lub czarnym zabarwieniu przemawia zwykle za krwotokiem śródnaskórkowym. W przypadku obecności barwnika zewnątrzpochodnego trudno odróżnić go od zmiany melanocytowej, dlatego kluczową rolę w tym przypadku odgrywa wywiad z pacjentem. W razie jakichkolwiek wątpliwości należy wykonać biopsję zmiany.

Masz znamiona na stopach lub dłoniach!

Koniecznie zbadaj swoje wszystkie znamiona!

Umów się

Zmiany występujące w lokalizacji akralnej posiadają charakterystyczne dla nich wzory strukturalne widoczne w badaniu dermatoskopowym i na tej podstawie mogą zostać rozpoznane i zróżnicowane ze zmianami łagodnymi, które nie wymagają interwencji chirurgicznej.

Linie równoległe na grzebieniach - silny wzorzec złośliwości widoczny w badaniu dermatoskopowym zmian akralnych

Czerniaki in situ w tej lokalizacji posiadają zwykle jeden wzorzec w postaci linii równoległych na grzebieniach ( ang. parallel ridge pattern- PRP)- jest to w tym przypadku najważniejszy wzór charakterystyczny dla tego rozpoznania.

Linie równoległe na grzebieniach w lokalizacji akralnej

Z praktycznego punktu widzenia wiedza, iż grzebienie są szersze od bruzd, a na ich powierzchni znajdują się ujścia gruczołów potowych (widziane jako lekko wybarwione kropki) znacznie ułatwia ocenę.

Test atramentowy wykonywany przez lekarza w trakcie badania znamion

Pomocny może okazać się też test atramentowy. Atrament należy nanieść na zmianę, poczekać do wyschnięcia i nadmiar usunąć wacikiem. Pozostały atrament wnika w bruzdy - czyli tam gdzie w zmianie łagodnej powinien gromadzić się barwnik. Próba ta pomaga odróżnić bruzdy od grzbietów. W każdym przypadku wystąpienia linii równoległych w grzebieniach należy wykonać biopsję lub wycięcie chirurgiczne z badaniem histopatologicznym.

Innymi wzorami złośliwości pojawiającym się w lokalizacji akralnej jest wzór typu rozlanej pigmentacji opisywany zwykle jako bezstrukturalny, nieregularny obszar o różnych odcieniach od brązu do czarnego, a także wzorzec równoległy pogrubiały (ang.diffuse pigmentation pattern).

Do łagodnych wzorów w badaniu wideodermatoskopowym zaliczamy:

• linie równoległe w bruzdach (ang. parallel furrow pattern - PFP) - występuje w postaci pojedynczej lub podwójnej linii, opcjonalnie z obecnością kropek i siateczkowatego tła. Linie równoległe w bruzdach (ang. parallel furrow pattern - PFP)
• wzorzec typu kratka (ang. lattice-like pattern - LLP) - komórki barwnikowe układają się równolegle i prostopadle w poprzecznie biegnących mostach. Najczęściej spotykany jest w okolicy łuku stóp oraz w bocznych okolicach dłoni i stóp. Wzorzec typu kratka (ang. lattice-like pattern - LLP)
• wzorzec włókienkowy (ang. fibrillar pattern - FB) - gęsty układ linii biegnący skośnie do bruzd i grzbietów, najczęściej spotykany w okolicy stopy noszącej ciężar. Wzorzec włókienkowy (ang. fibrillar pattern - FB)

Oczywiście w lokalizacji akralnej mogą pojawiać się też inne wzorce, takie jak kropki, grudki, obszary bezstrukturalne, koła, linie siateczkowate czy stosunkowo rzadko linie promieniste i pseudopodia.

Na podstawie wielu badań stwierdzono, iż czerniak akralny powstaje w skórze pierwotnie niezmienionej, niezależnie od wcześniej istniejących zmian melanocytowych (Saida T. 2005).

Oczywiście w lokalizacji akralnej mogą wystąpić też inne wzory specyficzne dla czerniaka gdyż wraz ze wzrostem czerniaka pojawia się w jego obrazie coraz więcej cech czerniaka występującego w innej lokalizacji. Należy pamiętać jednak, że linie równoległe w bruzdach w przypadku wykwitów z więcej niż jednym wzorem nie wykluczają diagnozy czerniaka.

Tanioka ( 2009 ) zaproponował podczas oceny akralnych zmian melanocytowych 3-stopniowy algorytm postępowania

3-stopniowy algorytm oceny zmian w lokalizacji akralnej

Zgodnie z powyższym algorytmem w pierwszej kolejności lekarz ocenia obecność linii równoległych na grzebieniach - w przypadku ich obecności niezwłocznie wykonuje biopsję chirurgiczną. W zmianach, w których stwierdza linie równoległe w bruzdach lub inne łagodne wzory : sieteczkowaty lub fibrylarny lekarz może zdiagnozować zmianę łagodną, niewymagającą obserwacji. W przypadku zmian, w których nie stwierdza się typowych łagodnych wzorów znamion akralnych, zaleca się okresową kontrolę dermatoskopową- jeśli zmiana jest mniejsza lub równa 7 mm; w przypadku zmian większych - należy rozważyć wykonanie biopsji chirurgicznej z następowym badaniem histopatologicznym. Po rozpoznaniu czerniaka bardzo ważnym elementem dalszego postępowania jest regularna kontrola dermatoskopowa wszystkich znamion na ciele!

Zobacz również:

Jak wygląda czerniak? ZDJĘCIA

Zobacz