Brodawki łojotokowe vs kurzajki – jak je odróżnić?

Zauważyłeś dziwny, brązowy "guzek" na skórze. Czy to brodawka? Kurzajka? A może znamię? To bardzo częsty problem – większość osób myli te zmiany, używając potocznie nazwy "brodawka" dla różnych zmian skórnych.

Rozróżnienie między brodawkami łojotokowymi a kurzajkami jest kluczowe z jednego prostego powodu: brodawki łojotokowe NIE są zakaźne, podczas gdy kurzajki TAK – są wywoływane przez wirus HPV i mogą się przenosić. W tym artykule znajdziesz przejrzystą tabelę porównawczą, opisy wizualne oraz praktyczne wskazówki, kiedy koniecznie należy skonsultować się z dermatologiem. Dobra wiadomość? Obie zmiany są całkowicie łagodne i nie przechodzą w raka.

Brodawka łojotokowa - brązowa woskowa zmiana na skórze

Kurzajka - biała szorstka zmiana wirusowa HPV

Łagodne znamię barwnikowe - pieprzyk

Czym są brodawki łojotokowe, a czym kurzajki?

Podstawowa różnica między tymi zmianami tkwi w ich przyczynach powstawania. Brodawki łojotokowe są wynikiem naturalnego procesu starzenia się skóry, podczas gdy kurzajki to infekcja wirusowa. Ta różnica determinuje wszystkie pozostałe cechy – od wyglądu po zakaźność.

Brodawki łojotokowe – co to jest?

Brodawki łojotokowe, medycznie nazywane keratosis seborrhoica lub łojotokowym rogowaceniem, to całkowicie łagodne zmiany skórne powstające w wyniku akumulacji keratynocytów (komórek naskórka). Najczęściej pojawiają się po 40. roku życia, stąd popularna nazwa "brodawki starcze" – choć termin ten może być mylący, bo przecież to nie są prawdziwe brodawki!

Przyczyna ich powstawania to połączenie genetyki i naturalnego starzenia się skóry. Jeśli twoi rodzice mieli liczne brodawki łojotokowe, prawdopodobnie ty też je będziesz mieć. Według badań epidemiologicznych, brodawki łojotokowe występują u zdecydowanej większości osób powyżej 50. roku życia, a po 70. roku życia pojawiają się u niemal wszystkich pacjentów. Liczba zmian zwykle rośnie wraz z wiekiem i uwarunkowaniami rodzinnymi. Najważniejsze: brodawki łojotokowe NIE są zakaźne – nie można się nimi "zarazić" ani przenieść ich na inne osoby.

Kurzajki – co to jest?

Kurzajki (ang. warts) to brodawki wirusowe wywoływane przez zakażenie wirusem HPV (human papillomavirus). W przeciwieństwie do brodawek łojotokowych, kurzajki są wynikiem infekcji, która może się przenosić zarówno na inne miejsca własnego ciała (autoinokulacja), jak i na inne osoby przez kontakt bezpośredni lub pośredni.

Wirus HPV infekuje keratynocyty, powodując ich nadmierne namnażanie, co prowadzi do powstania charakterystycznych, szorstkiej zmian. Kurzajki mogą pojawić się w każdym wieku, ale najczęściej dotykają dzieci i młode osoby, których bariera skórna jest słabsza. Miejsca zakażenia to przede wszystkim baseny, siłownie, szatnie czy przymierzalnie – wszędzie tam, gdzie chodzimy boso i możemy mieć kontakt z wirusem. Kluczowa różnica: kurzajki SĄ zakaźne i wymagają ostrożności, aby nie przenosić ich dalej.

Tabela porównawcza: brodawki łojotokowe vs kurzajki vs znamiona

Oto kompleksowe zestawienie różnic między brodawkami łojotokowymi, kurzajkami i znamionami barwnikowymi, które pomoże ci szybko zidentyfikować rodzaj zmiany:

Najważniejsze różnice, które warto zapamiętać: brodawki łojotokowe nie są zakaźne i pojawiają się wraz z wiekiem, kurzajki są zakaźne i mogą wystąpić w każdym wieku, natomiast znamiona – choć też niezakaźne – wymagają regularnej kontroli ze względu na małe, ale istniejące ryzyko przemiany w czerniaka.

Jak wyglądają brodawki łojotokowe i kurzajki? Różnice wizualne

Wizualne rozróżnienie między brodawkami łojotokowymi a kurzajkami jest możliwe, choć czasem zmiany mogą być podobne na pierwszy rzut oka. Kluczem jest zwrócenie uwagi na kolor, fakturę i lokalizację zmian.

Wygląd brodawek łojotokowych

Brodawki łojotokowe mają charakterystyczny wygląd "naklejonych na skórę" zmian. Ich kolor waha się od jasnobrązowego przez ciemnobrązowy, aż po niemal czarny – te ostatnie mogą być mylone z czerniakiem, dlatego tak ważna jest konsultacja dermatologiczna. Powierzchnia brodawek jest woskowa, czasem gładka, czasem lekko szorstka, z drobnymi pęknięciami przypominającymi "krochmalne" ogniska.

Brodawka łojotokowa - typowy wygląd woskowej brązowej zmiany naklejonej na skórę

Rozmiary brodawek łojotokowych są bardzo zróżnicowane – od 0,2 cm do nawet 3 cm, choć najczęściej mierzą około 1 cm. Mogą być pojedyncze lub mnogie, czasem pojawiają się dziesiątkami. Charakterystyczne jest to, że brodawki wyglądają jakby były przyklejone do powierzchni skóry – można odnieść wrażenie, że dałoby się je "odkleić" paznokciami (czego oczywiście nie należy robić!). Brodawki łojotokowe zazwyczaj nie krwawią ani nie swędzą, chyba że zostaną przypadkowo podrapane lub podrażnione przez ubranie.

Wygląd kurzajek

Kurzajki prezentują się zupełnie inaczej niż brodawki łojotokowe. Przede wszystkim mają kolor białawy, szarawy lub żółtawy – nigdy nie są brązowe jak brodawki łojotokowe. Ich powierzchnia jest szorstka i rogowata, przypomina w dotyku papier ścierny. To właśnie ta charakterystyczna szorstkość jest jedną z najważniejszych cech rozpoznawczych.

Kurzajka - biała szorstka zmiana wirusowa wywołana HPV

W środku kurzajki często widoczne są małe czarne kropki – to zakrzepłe naczynia krwionośne, które odżywiały szybko rosnącą zmianę. Kurzajki dzielą się na kilka typów: zwykłe (verruca vulgaris) – wypukłe i szorstkie, najczęściej na dłoniach; płaskie (verruca plana) – gładsze, często na twarzy u dzieci; oraz podeszwowe (verruca plantaris) – wrastające w głąb skóry stopy, bardzo bolesne przy chodzeniu. Kurzajki mogą swędzieć, a przy przypadkowym uszkodzeniu – krwawić.

Przyczyny powstawania – dlaczego pojawiają się brodawki i kurzajki?

Zrozumienie przyczyn powstawania tych zmian jest kluczowe dla właściwego ich rozróżnienia i leczenia. Mechanizmy są zupełnie różne, co determinuje również sposób postępowania z każdą ze zmian.

Brodawki łojotokowe – dlaczego powstają?

Brodawki łojotokowe powstają w wyniku naturalnego procesu starzenia się skóry połączonego z predyspozycjami genetycznymi. To nie jest infekcja – wbrew częstemu przekonaniu, brodawki łojotokowe nie mają nic wspólnego z wirusami czy bakteriami. Mechanizm ich powstawania polega na nadmiernym namnażaniu się keratynocytów, które tworzą pogrubiony naskórek.

Czynniki ryzyka obejmują wiek powyżej 40 lat (częściej pojawiają się po menopauzie u kobiet), predyspozycje rodzinne oraz długotrwałą ekspozycję na słońce, która może przyspieszać ich powstawanie. Nazwa "brodawki starcze" wynika z faktu, że częstość ich występowania dramatycznie rośnie z wiekiem – praktycznie każda osoba po 75. roku życia ma przynajmniej kilka takich zmian. Pamiętaj: nie można się nimi zarazić ani zarazić innych osób.

Kurzajki – dlaczego powstają?

Kurzajki powstają w wyniku zakażenia wirusem HPV (human papillomavirus). Różne typy wirusa powodują różne rodzaje kurzajek: HPV-1 wywołuje głębokie, bolesne kurzajki podeszwowe (myrmecia), HPV-2 – kurzajki mozaikowe oraz zwykłe, HPV-3, 10 i 28 – kurzajki płaskie, a HPV-1, 2, 4, 27 i 29 – kurzajki zwykłe. Wirus wnika do skóry przez drobne uszkodzenia, zadrapania czy pęknięcia, infekuje keratynocyty i powoduje ich nadmierne namnażanie.

Zakażenie może nastąpić przez kontakt bezpośredni z osobą zakażoną lub pośredni – przez dotknięcie zakażonych powierzchni w basenach, siłowniach czy przymierzalniach. Szczególnie narażone są dzieci i młode osoby ze słabszą barierą skórną, osoby z uszkodzeniami skóry oraz te, które często przebywają w wilgotnym środowisku. Kurzajki są zakaźne – mogą się przenosić zarówno na inne miejsca ciała (autoinokulacja przez drapanie), jak i na inne osoby.

Znamiona – dlaczego powstają? (dla kontrastu)

Dla pełnego obrazu warto wspomnieć o znamionach barwnikowych. Powstają one z melanocytów – komórek produkujących barwnik, które grupują się w skupiska. Czynniki wpływające na ich powstawanie to głównie genetyka oraz ekspozycja na promieniowanie UV (słońce, solarium). Większość znamion pojawia się w dzieciństwie i młodości.

W przeciwieństwie do brodawek łojotokowych i kurzajek, które są całkowicie łagodne, znamiona mogą – choć rzadko – przekształcić się w czerniaka. Dlatego wymagają regularnej kontroli dermatoskopowej według zasady ABCDE. Więcej informacji o usuwaniu pieprzyków znajdziesz w osobnym artykule.

Czy brodawki łojotokowe i kurzajki są zakaźne?

To pytanie zadaje niemal 90% pacjentów w gabinecie dermatologicznym! Mylenie tych zmian wynika głównie z tego, że w potocznym języku obie nazywane są "brodawkami", co prowadzi do nieporozumień.

Brodawki łojotokowe – NIE są zakaźne

Brodawki łojotokowe absolutnie nie są zakaźne. Możesz je dotykać, nie zarazisz rodziny, partnera czy dzieci. Ponieważ nie są wynikiem infekcji, lecz naturalnego starzenia się skóry, nie ma możliwości przeniesienia ich na inne osoby czy inne części własnego ciała.

Jeśli masz wiele brodawek łojotokowych, to wynika to z predyspozycji genetycznych i wieku, nie z "rozprzestrzeniania się". Mit mówiący, że "jak dotknę brodawki, pojawią się nowe" jest całkowicie fałszywy – nowe brodawki powstają w wyniku starzenia się skóry, nie przez kontakt z istniejącymi zmianami. Możesz normalnie funkcjonować, korzystać z basenu, siłowni i prowadzić normalne życie intymne.

Kurzajki – TAK są zakaźne

Kurzajki są zakaźne, ponieważ wywołuje je wirus HPV. Przenoszą się na trzy sposoby: przez autoinokulację (drapanie kurzajki i przenoszenie wirusa na inne miejsca ciała), kontakt bezpośredni z osobą zakażoną oraz kontakt pośredni przez zakażone powierzchnie.

Aby uniknąć rozprzestrzeniania kurzajek, należy przestrzegać kilku zasad: nie drapać kurzajek (to najczęstsza przyczyna autoinokulacji), zaklejać je plastrem szczególnie u dzieci, nie dzielić się ręcznikami ani butami, nosić klapki w basenach i siłowniach, oraz myć ręce po każdym dotknięciu kurzajki. U dzieci kurzajki są szczególnie częste ze względu na słabszą barierę skórną – ważne jest, aby nauczyć je nie drapać zmian. Szybkie rozpoczęcie leczenia zmniejsza ryzyko przenoszenia wirusa.

Lokalizacja – gdzie pojawiają się brodawki i kurzajki?

Lokalizacja zmian skórnych to kolejna ważna wskazówka diagnostyczna, która pomoże ci odróżnić brodawki łojotokowe od kurzajek. Każda z tych zmian ma swoje "ulubione" miejsca występowania.

Brodawki łojotokowe – typowa lokalizacja

Brodawki łojotokowe najczęściej pojawiają się na twarzy (szczególnie na skroniach, policzkach i czole), tułowiu (głównie na plecach między łopatkami oraz klatce piersiowej) i zewnętrznej powierzchni ramion. Rzadziej mogą wystąpić na dłoniach czy stopach, ale to nietypowa lokalizacja.

Dlaczego akurat te miejsca? To obszary najbardziej narażone na działanie promieni słonecznych, gdzie skóra "starzeje się" najszybciej. Ekspozycja na UV może przyspieszać powstawanie brodawek łojotokowych, choć nie jest ich bezpośrednią przyczyną.

Kurzajki – typowa lokalizacja

Kurzajki mają zupełnie inne preferencje lokalizacyjne. Najczęściej pojawiają się na dłoniach (grzbiet dłoni, palce, okolice paznokci), stopach (podeszwy – tzw. kurzajki podeszwowe, które są bardzo bolesne), kolanach i łokciach (miejsca narażone na urazy), oraz na twarzy u dzieci (kurzajki płaskie).

Kurzajka podeszwowa na stopie - bolesna zmiana wrastająca w głąb skóry

Te lokalizacje nie są przypadkowe – to miejsca najbardziej narażone na kontakt z wirusem (dotykanie, chodzenie boso), drobne uszkodzenia skóry (przez które wirus łatwiej wnika) oraz wilgotne środowisko (stopy w butach), które sprzyja rozwojowi HPV.

Kiedy do dermatologa? Jak różnicować zmiany skórne?

Nie jesteś pewien, co to za zmiana na twojej skórze? To zupełnie normalne! Nawet doświadczony dermatolog czasem potrzebuje dermatoskopu, aby jednoznacznie określić rodzaj zmiany. Nie wszystko widać gołym okiem.

Bezwzględnie skonsultuj się z dermatologiem, gdy:

• Zmiana rośnie szybko (podwojenie rozmiaru w 3-6 miesięcy)
• Zmiana krwawi bez urazu, swędzi lub boli bez wyraźnej przyczyny
• Zmiana zmienia kolor, szczególnie gdy ciemnieje lub ma różne kolory
• Nie jesteś pewien, czy to brodawka, kurzajka czy może znamię
• Chcesz usunąć zmianę ze względów estetycznych lub z powodu podrażnień
• Zmiana ma asymetryczny kształt i nieregularne brzegi (zasada ABCDE – może to być objaw czerniaka!)

Dermatoskopia to badanie polegające na oglądaniu zmiany skórnej pod powiększeniem 10-40x przy użyciu specjalnego urządzenia. W 95% przypadków pozwala jednoznacznie określić rodzaj zmiany. Jeśli masz wiele zmian do sprawdzenia, warto rozważyć wideodermatoskopię, która umożliwia mapowanie i monitorowanie wszystkich zmian. Więcej o różnicach między dermatoskopią a wideodermatoskopią przeczytasz w dedykowanym artykule.

Pamiętaj, że większość zmian skórnych jest całkowicie łagodna, ale zawsze lepiej sprawdzić i mieć pewność. Szczególnie ważne jest wykluczenie zmian nowotworowych – więcej o tym, jak wygląda rak skóry, znajdziesz w naszym przewodniku.

Zobacz również:

Nie jesteś pewien co to za zmiana? Umów konsultację dermatologiczną

Umów się

Jak leczy się brodawki łojotokowe i kurzajki? Metody usuwania

Obie zmiany można skutecznie usunąć, choć metody leczenia częściowo się różnią. Wybór metody zależy od typu zmiany, jej lokalizacji oraz indywidualnych preferencji pacjenta.

Usuwanie brodawek łojotokowych

Brodawki łojotokowe usuwa się głównie ze względów estetycznych, rzadziej z powodu podrażnień mechanicznych (np. przez ubranie czy biżuterię) lub niepewności diagnostycznej. Najczęściej stosowaną metodą jest laser CO2 lub Er:YAG – to najbardziej estetyczna metoda, która nie pozostawia blizn. Szczegółowe informacje znajdziesz w artykule o laserowym usuwaniu brodawek łojotokowych.

Inne metody to krioterapia (zamrażanie ciekłym azotem – zmiana odpada po 1-2 tygodniach), elektrokoagulacja (wypalanie prądem – starsza metoda, może zostawić blizny) oraz kyretaż (mechaniczne wyłuskiwanie dużych zmian). Koszt usunięcia wynosi zazwyczaj 100-200 zł za zmianę w gabinetach prywatnych. NFZ rzadko refunduje ten zabieg, chyba że zmiana jest podejrzana onkologicznie.

Leczenie kurzajek

Kurzajki należy leczyć jak najszybciej, aby zmniejszyć ryzyko przenoszenia wirusa. Najpopularniejszą metodą jest krioterapia – zamrażanie ciekłym azotem (koszt 50-100 zł za zmianę). Laser CO2 jest bardziej precyzyjny, ale też droższy (100-150 zł). Więcej o tej metodzie przeczytasz w artykule o laserowym usuwaniu kurzajek.

Dla wielu zmian stosuje się imiquimod – krem immunomodulujący na receptę, a dla małych kurzajek można wypróbować preparaty z kwasem salicylowym dostępne bez recepty (choć leczenie trwa długo). Warto wiedzieć, że u dzieci około 2/3 kurzajek znika samoistnie w ciągu 2 lat. NFZ refunduje krioterapię kurzajek, choć kolejki bywają długie.

Podsumowanie – brodawki łojotokowe vs kurzajki

Podsumowując najważniejsze różnice między brodawkami łojotokowymi a kurzajkami:

• Przyczyna: starzenie się skóry (brodawki) vs wirus HPV (kurzajki)
• Zakaźność: NIE są zakaźne (brodawki) vs TAK są zakaźne (kurzajki)
• Lokalizacja: twarz i tułów (brodawki) vs dłonie i stopy (kurzajki)
• Wygląd: brązowe, woskowe (brodawki) vs białawe, szorstkie (kurzajki)
• Leczenie: głównie laser (brodawki) vs głównie krioterapia (kurzajki)
• Ryzyko nowotworowe: brak – obie zmiany są całkowicie łagodne

Obie zmiany są łagodne i nie przechodzą w raka, więc nie ma powodu do paniki. Jeśli jednak nie jesteś pewien, z jaką zmianą masz do czynienia, koniecznie skonsultuj się z dermatologiem. Badanie dermatoskopowe szybko rozwieje wszelkie wątpliwości i pozwoli zaplanować odpowiednie leczenie.

Zobacz również:

Brodawka, kurzajka czy może znamię? Nie zgaduj – sprawdź u dermatologa

Umów się

Najczęściej zadawane pytania

Czy brodawki łojotokowe mogą przejść w raka?

Nie, brodawki łojotokowe są całkowicie łagodne i nigdy nie przechodzą w raka skóry, w przeciwieństwie do niektórych znamion barwnikowych, które rzadko mogą przekształcić się w czerniaka. Jedyny problem polega na tym, że ciemne brodawki łojotokowe mogą wizualnie przypominać czerniaka, dlatego tak ważne jest badanie dermatoskopowe dla prawidłowego różnicowania zmian.

Jak odróżnić brodawkę łojotokową od kurzajki w domu?

Zwróć uwagę na trzy kluczowe cechy: lokalizację (brodawki głównie na twarzy i tułowiu, kurzajki na dłoniach i stopach), kolor (brodawki są brązowe, kurzajki białawe lub szare) oraz fakturę (brodawki mają woskową powierzchnię, kurzajki są szorstkie jak papier ścierny). Jednak ostateczne rozpoznanie powinien postawić dermatolog podczas badania dermatoskopowego – nie polegaj wyłącznie na samodiagnozie.

Czy kurzajki same znikają?

U dzieci około 67% kurzajek znika samoistnie w ciągu 2 lat, gdy układ immunologiczny skutecznie eliminuje wirusa. U dorosłych samoistne ustępowanie jest rzadsze i dotyczy tylko 10-20% przypadków. Czekanie na samoistne wyleczenie niesie jednak ryzyko przeniesienia wirusa na inne miejsca ciała i zakażenia innych osób, dlatego zaleca się aktywne leczenie.

Czy po usunięciu brodawki łojotokowej mogą pojawić się nowe?

Usunięta brodawka łojotokowa zazwyczaj nie odrasta (nawroty poniżej 5%), ale jeśli masz predyspozycje genetyczne i twoja skóra się starzeje, mogą pojawiać się nowe brodawki w innych miejscach. To normalny proces związany z wiekiem, a nie "rozprzestrzenianie się" usuniętej zmiany. Regularna kontrola dermatologiczna pomoże monitorować nowe zmiany.

Czy można zarazić się brodawkami łojotokowymi?

Absolutnie nie! To jeden z najczęstszych mitów dermatologicznych. Brodawki łojotokowe nie są zakaźne, ponieważ powstają w wyniku starzenia się skóry, a nie infekcji. Możesz bezpiecznie dotykać swoich brodawek – nie zarazisz rodziny ani siebie samego. To kurzajki, wywoływane przez wirus HPV, są zakaźne i mogą się przenosić.