Brodawki łojotokowe to jedne z najczęstszych łagodnych zmian skórnych - występują u ponad 90% osób po 60. roku życia. Keratosis seborrhoica, czyli łojotokowe rogowacenie, to całkowicie łagodna zmiana skórna powstająca w wyniku naturalnego starzenia się naskórka. Co najważniejsze - brodawki łojotokowe NIE są rakiem, NIE przechodzą w raka i NIE są zakaźne (w przeciwieństwie do kurzajek wywoływanych przez wirus HPV).
Większość osób decyduje się na usunięcie brodawek łojotokowych z powodów estetycznych, szczególnie gdy zmiany pojawiają się na twarzy lub szyi. Dostępne metody usuwania to laser CO2 lub Er:YAG, krioterapia ciekłym azotem oraz elektrokoagulacja - każda z nich ma swoje zalety i jest skuteczna w ponad 90% przypadków. W tym artykule dowiesz się, czy Twoja zmiana to rzeczywiście brodawka łojotokowa czy coś innego, kiedy warto ją usunąć i która metoda będzie dla Ciebie najlepsza.
Brodawki łojotokowe (keratosis seborrhoica) to łagodne zmiany skórne powstające w wyniku nadmiernej proliferacji keratynocytów w naskórku. Nazwa "łojotokowe" może być myląca - zmiany te nie mają związku z gruczołami łojowymi, a określenie wynika z ich charakterystycznego, "tłustego" wyglądu powierzchni. W literaturze medycznej spotyka się także nazwy: rogowacenie łojotokowe, brodawki starcze czy keratoza łojotokowa.
Główną przyczyną powstawania brodawek łojotokowych jest naturalne starzenie się skóry połączone z predyspozycjami genetycznymi. W przeciwieństwie do kurzajek, które są wywoływane przez wirus HPV, brodawki łojotokowe NIE są infekcją wirusową - nie można się nimi zarazić od innej osoby. To fundamentalna różnica, którą warto zapamiętać przy różnicowaniu tych zmian.
Częstość występowania brodawek łojotokowych wzrasta z wiekiem. Według badań epidemiologicznych cytowanych przez DermNet NZ, zmiany te występują u:
Brodawki łojotokowe pojawiają się zazwyczaj po 40. roku życia, stąd potoczna nazwa "brodawki starcze", choć mogą wystąpić także u młodszych osób z genetyczną predyspozycją. Jeśli rodzice mieli liczne brodawki łojotokowe, istnieje duże prawdopodobieństwo, że ich dzieci również będą je mieć.
Typowe lokalizacje brodawek łojotokowych to:
Rzadko pojawiają się na dłoniach i stopach - to kolejna cecha odróżniająca je od kurzajek, które najczęściej lokalizują się właśnie w tych miejscach. Proces powstawania brodawek łojotokowych polega na nadmiernej akumulacji keratynocytów w naskórku, co tworzy charakterystyczną "naklejoną" na skórę zmianę o woskowej powierzchni.
Brodawka łojotokowa - brązowa woskowa zmiana skórna charakterystyczna dla keratosis seborrhoica
Brodawki łojotokowe mają bardzo charakterystyczny wygląd, który pozwala je rozpoznać już podczas podstawowego badania dermatologicznego. Najczęściej opisuje się je jako brązowe zmiany "naklejone" na skórę, jakby można było je zdrapać paznokciem. Powierzchnia brodawek jest woskowa, czasem "tłusta" w dotyku, z wyraźnymi, regularnymi granicami. Te cechy sprawiają, że brodawki łojotokowe wyglądają jak przyklejone na powierzchni skóry, a nie wyrastające z jej głębszych warstw.
Brodawka łojotokowa - charakterystyczna brązowa woskowa zmiana
Dermatolodzy wyróżniają kilka typów brodawek łojotokowych, które różnią się wyglądem i charakterystyką:
1. Brodawki płaskie (macular) - to wczesne stadium rozwoju, charakteryzujące się płaską powierzchnią i jasnobrązowym kolorem. Mają zwykle 5-10 mm średnicy i przypominają plamy starości, ale z bardziej wyraźnymi granicami.
2. Brodawki wypukłe (papular) - najczęstszy typ, lekko uniesione ponad poziom skóry, o brązowym kolorze i woskowej powierzchni. Osiągają rozmiary od 5 do 20 mm i są łatwo wyczuwalne pod palcami.
3. Brodawki ciemne/czarne (pigmented) - charakteryzują się ciemnobrązowym lub czarnym kolorem ze względu na dużą ilość melaniny. UWAGA: ciemne brodawki łojotokowe mogą imitować czerniaka, dlatego zawsze wymagają oceny dermatoskopowej!
Brodawka łojotokowa - przykład zmiany wymagającej oceny dermatoskopowej
4. Brodawki rogowaciejące (hyperkeratotic) - mają grubą, szorstką, rogowatą powierzchnię. Często pojawiają się na plecach i mogą osiągać większe rozmiary (nawet do kilku centymetrów).
5. Brodawki nitkowate (dermatosis papulosa nigra) - małe, ciemne, nitkowate wypustki, występujące częściej u osób o ciemnej karnacji, głównie na twarzy i szyi.
Rozmiar brodawek łojotokowych waha się od kilku milimetrów do kilku centymetrów, przy czym większość zmian mieści się w przedziale 5-20 mm. Kolor zależy od ilości melaniny i może być jasnobrązowy, ciemnobrązowy, a nawet czarny. Powierzchnia bywa woskowa, "tłusta", czasem szorstka lub rogowata - zależnie od typu brodawki.
Najczęstsze lokalizacje brodawek łojotokowych to:
Ważne jest, aby pamiętać, że ciemne brodawki łojotokowe mogą wzbudzać niepokój ze względu na podobieństwo do czerniaka. Dlatego każda ciemna, nieregularna lub szybko rosnąca zmiana powinna być oceniona przez lekarza za pomocą badania dermatoskopowego, które pozwala jednoznacznie odróżnić łagodną brodawkę od potencjalnie niebezpiecznej zmiany.
Zbliżenie brodawki łojotokowej - charakterystyczna woskowa powierzchnia z widocznymi porami i strukturą
Brodawki łojotokowe często są mylone z kurzajkami lub znamionami barwnikowymi. To fundamentalna różnica, bo każda zmiana ma inną przyczynę i wymaga innego leczenia. Zrozumienie tych różnic jest kluczowe dla prawidłowej diagnozy i wyboru odpowiedniej metody terapeutycznej.
Cecha | Brodawki łojotokowe | Kurzajki (HPV) | Znamiona barwnikowe |
---|---|---|---|
Przyczyna | Starzenie skóry | Wirus HPV | Melanocyty |
Zakaźność | NIE | TAK | NIE |
Wygląd | Brązowe, "naklejone", woskowe | Białawe, szorstkie, rogowate | Brązowe, płaskie/wypukłe |
Lokalizacja | Twarz, tułów | Dłonie, stopy, palce | Dowolna |
Wiek występowania | 40+ | Dowolny (częściej dzieci) | Dowolny |
Ryzyko zezłośliwienia | Brak | Brak | Małe (czerniak <1%) |
Leczenie | Laser, elektrokoagulacja | Krioterapia, laser, imiquimod | Chirurgia (jeśli podejrzane) |
Koszt usunięcia | 380-430 zł (pierwsza), 70-100 zł (dodatkowa) | 50-100 zł (krioterapia) | 550-800 zł + histopatologia |
Zakaźność - to podstawowa różnica. Brodawki łojotokowe NIE są zakaźne, powstają w wyniku naturalnego starzenia skóry. Kurzajki są wywoływane przez wirus HPV i można się nimi zarazić przez kontakt bezpośredni lub pośredni (np. przez wspólne używanie ręczników, chodzenie boso w miejscach publicznych).
Lokalizacja - brodawki łojotokowe pojawiają się głównie na twarzy i tułowiu, rzadko na dłoniach czy stopach. Kurzajki lokalizują się przede wszystkim na dłoniach, stopach i palcach - tam gdzie brodawki łojotokowe praktycznie nie występują.
Przyczyna - brodawki łojotokowe to efekt starzenia i genetyki, kurzajki to infekcja wirusowa HPV, a znamiona to skupiska melanocytów (komórek barwnikowych).
Kiedy trudno rozróżnić te zmiany? Ciemne brodawki łojotokowe mogą imitować znamiona barwnikowe lub nawet czerniaka. W takich przypadkach ZAWSZE konieczna jest profesjonalna ocena dermatoskopowa, która pozwala jednoznacznie określić charakter zmiany. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o różnicach między brodawkami łojotokowymi a kurzajkami, przeczytaj nasz szczegółowy artykuł Brodawki łojotokowe vs kurzajki - jak rozróżnić?.
Jednoznaczna odpowiedź: Brodawki łojotokowe są całkowicie łagodne i NIE przechodzą w raka. Keratosis seborrhoica to jedna z najbardziej rozpowszechnionych łagodnych zmian skórnych, która nie niesie ze sobą JAKIEGOKOLWIEK ryzyka transformacji nowotworowej. To ważna informacja, która powinna uspokoić osoby martwiące się o swoje zmiany skórne.
Jednak istnieje pewne "ale" - ciemne brodawki łojotokowe mogą IMITOWAĆ czerniaka, szczególnie te o czarnym, nieregularnym wybarwieniu. To nie oznacza, że brodawka zmienia się w czerniaka, ale że czerniak może wyglądać podobnie do ciemnej brodawki łojotokowej. Dlatego każda ciemna, szybko rosnąca lub asymetryczna zmiana MUSI być oceniona dermatoskopowo przez specjalistę.
Dermatoskopia to złoty standard w różnicowaniu brodawek łojotokowych od czerniaka. W badaniu dermatoskopowym brodawki łojotokowe wykazują charakterystyczne cechy jak "milia-like cysts" (białawe kropki) i "comedo-like openings" (ciemne otwory), których nie ma w czerniaku. Badanie trwa zaledwie kilka minut i jest całkowicie bezbolesne.
W ogromnej większości przypadków brodawki łojotokowe to czysto kosmetyczny problem, nie zagrożenie zdrowotne. Większość ciemnych zmian u osób starszych to właśnie brodawki łojotokowe, nie czerniak - ale zawsze warto to zweryfikować dermatoskopowo dla własnego spokoju i bezpieczeństwa.
Brodawki łojotokowe są łagodne, więc usuwanie jest ZAWSZE opcjonalne - to decyzja pacjenta motywowana głównie względami estetycznymi lub dyskomfortem mechanicznym (np. gdy zmiana zaczepia się o ubranie). Współczesna dermatologia oferuje kilka skutecznych metod usuwania, z których każda ma swoje zalety i ograniczenia.
Laser to obecnie najczęściej wybierana metoda ze względu na precyzję i doskonałe efekty kosmetyczne. Wiązka lasera wypala zmianę warstwami, bez krwawienia dzięki jednoczesnemu zamykaniu naczyń krwionośnych. Zabieg trwa 5-15 minut, poprzedzony jest znieczuleniem kremem EMLA (małe zmiany) lub iniekcją lidokainy (duże zmiany).
Zalety: Minimalna blizna lub jej brak, bardzo precyzyjne usunięcie, szybki zabieg, natychmiastowy efekt Wady: Wyższy koszt, nie dla bardzo dużych zmian Gojenie: Strup utrzymuje się 7-14 dni, następnie różowa skóra normalizuje kolor przez 1-3 miesiące Koszt: 380-430 zł za pierwszą zmianę, 70-100 zł za każdą kolejną w tej samej wizycie
Krioterapia polega na zamrożeniu zmiany ciekłym azotem w temperaturze -196°C. Zamrożone komórki obumierają, a zmiana odpada po kilku dniach. Zabieg trwa kilka sekund na zmianę, nie wymaga znieczulenia - pacjent odczuwa jedynie lekkie pieczenie.
Zalety: Niska cena, szybkość wykonania, skuteczność Wady: Może pozostawić jasne przebarwienia (dyspigmentację), mniej precyzyjna niż laser Gojenie: Strup odpada po 10-14 dniach Koszt: 50-100 zł za zmianę
Metoda wykorzystująca prąd wysokiej częstotliwości do wypalenia zmiany. Wymaga znieczulenia miejscowego, zabieg trwa 10-15 minut. Obecnie rzadziej stosowana ze względu na większe ryzyko blizn.
Zalety: Skuteczna dla małych zmian, dostępność Wady: Może zostawić widoczne blizny, starsza metoda Gojenie: 7-14 dni Koszt: 80-150 zł za zmianę
Lekarz usuwa zmianę specjalną łyżeczką dermatologiczną po znieczuleniu miejscowym. Metoda prosta, ale może powodować krwawienie.
Zalety: Szybkość, niska cena Wady: Ryzyko krwawienia, możliwa blizna Koszt: 50-100 zł za zmianę
Metoda | Czas zabiegu | Ból | Blizna | Koszt | Skuteczność |
---|---|---|---|---|---|
Laser | 5-15 min | Minimalny | Minimalna | 380-430 zł (pierwsza), 70-100 zł (dodatkowa) | 95%+ |
Krioterapia | 5-10 min | Lekki | Dyspigmentacja | 50-100 zł (niedostępna w naszych ośrodkach) | 90%+ |
Elektrokoagulacja | 10-15 min | Minimalny (po znieczuleniu) | Widoczna | 80-150 zł | 90%+ |
Kyretaż | 10-15 min | Minimalny (po znieczuleniu) | Widoczna | 50-100 zł | 85%+ |
Wybór metody zależy od preferencji pacjenta, lokalizacji zmiany i budżetu. Dla zmian na twarzy zaleca się laser ze względu na najlepszy efekt kosmetyczny. W ośrodkach Twoje Znamiona stosujemy wyłącznie metodę laserową, która zapewnia najlepsze efekty kosmetyczne i bezpieczeństwo. Więcej informacji znajdziesz w naszej ofercie laserowego usuwania znamion, pieprzyków i brodawek.
Umów się na:
Brodawki łojotokowe są łagodne, więc usuwanie jest ZAWSZE opcjonalne - nie ma medycznego wymogu ich eliminacji. Decyzja o usunięciu zależy od indywidualnych potrzeb i dyskomfortu pacjenta. Wyróżniamy trzy główne kategorie wskazań do usunięcia brodawek łojotokowych.
Zdecydowana większość pacjentów decyduje się na usunięcie brodawek z powodów kosmetycznych. Zmiany widoczne na twarzy, szyi czy dekolcie mogą powodować dyskomfort psychiczny i obniżać poczucie własnej wartości. Szczególnie problematyczne są duże, ciemne lub liczne brodawki w eksponowanych miejscach.
Przykład z praktyki: Pani Anna, 55-letnia nauczycielka, miała trzy duże brodawki łojotokowe na twarzy. Czuła się nieswojo podczas prowadzenia lekcji, zauważając spojrzenia uczniów. Po usunięciu laserem odzyskała pewność siebie i komfort w pracy.
Brodawki w miejscach narażonych na tarcie mogą powodować dyskomfort fizyczny:
Czasami nawet doświadczony dermatolog nie może jednoznacznie określić charakteru zmiany podczas badania klinicznego. Ciemne lub nietypowe brodawki mogą wymagać chirurgicznego usunięcia z badaniem histopatologicznym, aby wykluczyć czerniaka lub inny nowotwór skóry.
Konkluzja: Jeśli brodawka Cię nie przeszkadza - możesz ją zostawić, to całkowicie bezpieczne. Jeśli przeszkadza estetycznie lub mechanicznie - warto ją usunąć dla własnego komfortu. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości co do charakteru zmiany - koniecznie skonsultuj się z dermatologiem.
Laserowe usuwanie brodawek to najpopularniejsza metoda ze względu na minimalną bliznę i szybki, komfortowy przebieg zabiegu. Poniżej przedstawiamy dokładny przebieg procedury, aby wiedzieć czego się spodziewać.
Podczas zabiegu z kremem znieczulającym pacjenci odczuwają jedynie lekkie pieczenie - około 1-2 w dziesięciostopniowej skali bólu. Po zabiegu dyskomfort jest minimalny i nie wymaga stosowania leków przeciwbólowych.
TAK, jeśli brodawka nie była na twarzy lub była niewielka. Można przykryć miejsce po zabiegu opatrunkiem lub plastrem i normalnie funkcjonować. Większość pacjentów wraca do codziennych aktywności bezpośrednio po zabiegu.
Szczegółowe informacje o przebiegu zabiegu znajdziesz w artykule Laserowe usuwanie brodawek łojotokowych - czy jest skuteczne?.
Prawidłowa pielęgnacja rany to klucz do minimalnej blizny i szybkiego, bezproblemowego gojenia. Przestrzeganie poniższych zaleceń znacznie zmniejsza ryzyko powikłań i zapewnia najlepszy efekt kosmetyczny.
Więcej szczegółowych zaleceń znajdziesz w artykule Zalecenia po laserowym usuwaniu zmian skórnych.
Koszty usuwania brodawek łojotokowych zależą od wybranej metody, rozmiaru zmiany oraz liczby usuniętych brodawek. W ośrodkach Twoje Znamiona oferujemy atrakcyjny system cenowy z rabatem na kolejne zmiany usuwane podczas tej samej wizyty.
Przykładowe pakiety:
Brodawki łojotokowe są zmianami łagodnymi, więc NFZ zazwyczaj NIE refunduje ich usuwania ze względów estetycznych. Refundacja jest możliwa TYLKO w następujących sytuacjach:
Aby uzyskać refundację NFZ:
Konkluzja: Większość pacjentów decyduje się na usuwanie prywatnie ze względów estetycznych. Koszt 380-430 zł za pierwszą zmianę (i 70-100 zł za każdą kolejną w tej samej wizycie) to inwestycja w komfort psychiczny i pewność siebie, szczególnie gdy brodawki znajdują się w widocznych miejscach.
Ciemne brodawki łojotokowe mogą wyglądać niepokojąco i czasem imitują czerniaka złośliwego. To jedna z najczęstszych obaw pacjentów, którzy zauważają u siebie ciemne zmiany skórne. Dlatego dermatoskopia jest kluczowa w różnicowaniu tych dwóch całkowicie różnych zmian.
Zarówno brodawki łojotokowe, jak i czerniak mogą być:
Cecha | Brodawka łojotokowa | Czerniak |
---|---|---|
Wzrost | Powolny (lata) | Szybki (miesiące) |
Powierzchnia | Woskowa, "tłusta" | Gładka, błyszcząca lub nierówna |
Granice | Regularne, wyraźne | Nieregularne, rozmyte |
Symetria | Symetryczna | Asymetryczna |
Krwawienie | Rzadko (tylko po urazie) | Samoistne |
Dermatoskopia | "Milia-like cysts", "comedo-like openings" | Asymetria struktur, niebieski woal, sieci barwnikowe |
Dermatolodzy używają zasady ABCDE do oceny podejrzanych zmian:
ZŁOTA ZASADA: Jeśli masz wątpliwości - idź do dermatologa! Dermatoskopia w 5 minut rozstrzyga czy to brodawka łojotokowa czy czerniak. To bezbolesne badanie pozwala zobaczyć struktury niewidoczne gołym okiem.
Statystyka uspokajająca: większość ciemnych zmian u osób starszych to brodawki łojotokowe, nie czerniak. Niemniej jednak, zawsze warto to zweryfikować dermatoskopowo dla własnego spokoju i bezpieczeństwa. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o wyglądzie czerniaka, przeczytaj artykuł Jak wygląda czerniak - zdjęcia i objawy.
Badanie dermatoskopowe:
Brodawki łojotokowe RZADKO odrastają po prawidłowo wykonanym zabiegu - statystyki wskazują na mniej niż 5% przypadków nawrotu po usunięciu laserem. To dobra wiadomość dla osób obawiających się, że zabieg trzeba będzie powtarzać.
Ważne jest rozróżnienie między odrostem usuniętej brodawki a pojawieniem się nowych zmian:
Konkluzja: Brodawki łojotokowe rzadko odrastają po laserowym usunięciu (<5%), ale mogą pojawiać się NOWE brodawki w innych miejscach - to naturalny proces starzenia skóry, którego niestety nie da się całkowicie zatrzymać. Szczegółowe informacje znajdziesz w artykule Laserowe usuwanie brodawek łojotokowych - czy jest skuteczne?.
Zobacz również:
NIE, brodawki łojotokowe są całkowicie łagodne i NIE przechodzą w raka. To jedna z najbezpieczniejszych zmian skórnych, która nie niesie ze sobą żadnego ryzyka zezłośliwienia. Jednak ciemne brodawki mogą wizualnie imitować czerniaka, dlatego każda ciemna, nieregularna lub szybko rosnąca zmiana wymaga oceny dermatoskopowej, aby wykluczyć nowotwór złośliwy.
NIE, brodawki łojotokowe absolutnie NIE są zakaźne. W przeciwieństwie do kurzajek, które są wywoływane przez wirus HPV i można się nimi zarazić, brodawki łojotokowe powstają na skutek naturalnego starzenia się skóry i uwarunkowań genetycznych. Nie można się nimi zarazić przez dotyk, wspólne używanie ręczników czy żaden inny kontakt.
W ośrodkach Twoje Znamiona laserowe usunięcie brodawki łojotokowej kosztuje: 380 zł za pierwszą małą zmianę (do 5mm) lub 430 zł za większą (>5mm). Każda kolejna zmiana usuwana w tej samej wizycie to tylko 70-100 zł, co daje znaczący rabat. Przykładowo: usunięcie 5 brodawek to około 660-830 zł zamiast 1,900-2,150 zł gdyby usuwać je osobno. W innych gabinetach dostępna może być tańsza krioterapia za 50-100 zł.
Rzadko - mniej niż 5% przypadków odrostu po prawidłowo wykonanym zabiegu laserowym. Jeśli brodawka odrośnie, można ją usunąć ponownie, często w ramach korekty za symboliczną opłatą. Częściej obserwuje się pojawianie się NOWYCH brodawek w innych miejscach - to naturalny proces starzenia skóry, który postępuje z wiekiem.
Brodawki łojotokowe powstają w wyniku starzenia się skóry, NIE są zakaźne, mają brązowy kolor i woskową powierzchnię, lokalizują się głównie na twarzy i tułowiu. Kurzajki to infekcja wirusem HPV, są ZAKAŹNE, mają białawy kolor i szorstką powierzchnię, występują przede wszystkim na dłoniach i stopach. To dwie CAŁKOWICIE różne zmiany skórne o odmiennych przyczynach i leczeniu.
Rzadko. NFZ refunduje usuwanie brodawek łojotokowych TYLKO w uzasadnionych medycznie przypadkach: gdy brodawka nawracająco krwawi, jest chronicznie podrażniona lub lekarz ma wątpliwości diagnostyczne (podejrzenie czerniaka). W przypadkach czysto estetycznych trzeba płacić prywatnie. Czas oczekiwania na zabieg w ramach NFZ wynosi zazwyczaj 1-6 miesięcy.
Laser (CO2 lub Er:YAG) to najlepsza metoda pod względem efektu kosmetycznego - pozostawia minimalną bliznę lub jej brak, jest bardzo precyzyjny. W ośrodkach Twoje Znamiona stosujemy wyłącznie metodę laserową ze względu na najlepsze efekty i bezpieczeństwo. Krioterapia (dostępna w innych gabinetach) to tańsza alternatywa (50-100 zł), ale może pozostawić jasne przebarwienia. Elektrokoagulacja jest skuteczna, ale częściej zostawia widoczne blizny.
Minimalnie. Laser z kremem znieczulającym EMLA powoduje jedynie lekkie pieczenie - około 1-2 w dziesięciostopniowej skali bólu. Krioterapia bez znieczulenia wywołuje lekkie pieczenie przez kilka sekund podczas zamrażania. Po zabiegu dyskomfort jest minimalny, większość pacjentów nie potrzebuje żadnych leków przeciwbólowych.
Strup w miejscu usuniętej brodawki odpada samoistnie po 7-14 dniach. Młoda, różowa skóra stopniowo normalizuje kolor przez 1-3 miesiące. Blizna jest minimalna lub całkowicie niewidoczna. Najważniejsza zasada: NIE zrywać strupu przedwcześnie, bo to gwarantuje powstanie blizny lub przebarwienia!
NIE, brodawki łojotokowe NIGDY nie przechodzą w czerniaka. Są całkowicie łagodnymi zmianami bez potencjału złośliwego. Jednak ciemne brodawki mogą WYGLĄDAĆ podobnie do czerniaka (imitacja wizualna) - dlatego każda ciemna, nieregularna zmiana wymaga badania dermatoskopowego dla pewności diagnozy.
Niestety NIE można całkowicie zapobiec powstawaniu brodawek łojotokowych - to naturalny proces starzenia się skóry uwarunkowany genetycznie. Można jedynie nieco opóźnić ich pojawienie się poprzez konsekwentną ochronę skóry przed słońcem (codzienny krem SPF 50+), ale nie zapobiegnie to ich powstaniu całkowicie, szczególnie jeśli masz genetyczną predyspozycję.
Brodawkę łojotokową warto usunąć gdy: przeszkadza estetycznie (szczególnie na twarzy), zaczepia się o odzież i ulega podrażnieniu, krwawi po urazie mechanicznym, lub gdy masz wątpliwości co do diagnozy (ciemna, szybko rosnąca, asymetryczna). Jeśli brodawka nie przeszkadza - możesz ją spokojnie zostawić, to całkowicie bezpieczne.